Rüşvet Nedir?
Ankara Ceza Avukatı, Atabay Hukuk olarak; ofisimiz suçun işlendiği ilk andan infaz aşamasına kadar vekil olarak siz müvekkilerinin yanındadır. Ankara Ceza Avukatı.Rüşvet suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 252 ila 254. Maddeleri arasında düzenlenmiştir.Atabay Hukuk Bürosu olarak ceza hukuku alanında makalelerimizi siz değerli okuyucularımıza aktarmaya devam ediyoruz.Bu yazımızda ceza hukuku alanında,Rüşvet Suçu Şartlar ve Cezası Nelerdir? Konusunu ele alacağız.
Rüşvet verme suçu-rüşvet ve cezası nelerdir. Rüşvet, bir kamu görevlisinin, görevinin gereklerine aykırı olarak bir işi yapması ya da yapmaması amacı ile kişi ile vardığı anlaşma çerçevesinde yarar sağlamasıdır.
Görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması ya da yapmaması için, direk olarak ya da aracılar vasıtası ile, bir kamu görevlisine ya da göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlamakta olan kişi, dört seneden oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Rüşvet verme suçu-rüşvet ve cezası nelerdir. Rüşvet suçu için ana nokta, elde edilen haksız menfaatin, hukuki-olmayan bir işin yapılması ya da yapılmaması amacı ile temin edilmiş olması gerektiğidir. Bu suç yönünden fail, yapması gerektiği bir işi yapmamak veya yapmaması gerektiği bir işi yapabilmek için yarar sağlamaktadır. Haklı bir işin gördürülmesi amacı ile kamu görevlisine menfaat temininin sağlanması halinde irtikâp suçu (TCK md.250) söz konusu olabilecektir.
Haksız bir işin yapılması veya yapılmaması için çıkar sağlanması halinde hem çıkar sağlamakta olan hem de lehine çıkar sağlanan kamu görevlisi suçun faili olmaktayken, haklı bir işin gördürülmesi amacı ile çıkar sağlanması halinde, lehine çıkar sağlanan kamu görevlisi suçun faili olmakta fakat çıkar sağlamakta olan kişi yönünden eylem suç teşkil etmemektedir.
Rüşvet Suçu Bir Görev Suçudur
Rüşvet suçu bir görev suçu olması nedeniyle kamu görevlisinin görev ve yetki alanına giren bir işlemle ilgili çıkar sağlaması gerekiyor. Bu sebeple kamu görevlisinin görev ve yetki durumu araştırılmadır. Görevine girmeyen bir işin yapılması veya yapılmaması için yarar elde eden kamu görevlisinin fiili, koşullarının oluşması halinde yetkili olmadığı iş için yarar sağlama (TCK md.255) ya da dolandırıcılık (TCK md.157) suçunu oluşturabilir.
Rüşvet suçu görevi kötüye kullanma suçu (TCK md.257) olduğu için ayrıca 257. Maddeye göre cezalandırma söz konusu olmaz.
Rüşvet verme suçu-rüşvet ve cezası nelerdir. Rüşvet karşılığı yapılacak işin sahte belge ile işlenmesi durumunda TCK’nın 212.maddesi uyarınca her iki suçtan cezalandırma söz konusu olacaktır. Benzer şekilde, rüşvet karşılığında ihaleye fesat karıştırarak ihale koşullarını taşımayan bir kişiyi ihaleye kabul etme fiilinde, TCK’nın 235/4. maddesi gereğince yine iki farklı suç söz konusu olacaktır.
Rüşvet suçu, menfaatin temin edildiği anda tamamlanmış olur. Ancak işlenen suç siyaseti gereği, rüşvet anlaşmasının yapılması durumunda dahi suç tamamlanmış gibi cezaya hükmedilecektir (TCK md.252/3).
Hem rüşvet alan kamu görevlisi hem de veren kişi müşterek fail olarak cezalandırılmaktadır. Ayrıca rüşvete aracılık eden ve lehine yarar sağlanan kişiler de müşterek fail olarak cezalandırılmaktadır ( TCK md.252/5-6).
Kamu görevlisi veya kişi tarafından rüşvet alınması veya verilmesi biçiminde teklifte bulunulması ancak bu teklifin karşı tarafça kabul edilmemiş olması durumunda, rüşvet suçuna teşebbüs suçundan değil, 252/4. Madde uyarınca uygulama yapılarak temel ceza yarı oranında indirilecektir. Kamu görevlisinin yapmış olduğu rüşvet teklifi üzerine iş sahibinin kabul etmiş gibi görünerek istenilen faydası vermesi ya da vermeyi kabul etmesi, fakat yakalatmak için durumu yetkili birimlere bildirmesi halinde eylem rüşvet alan kamu görevlisi yönünden teşebbüs aşamasında kalacak veren kişi yönünden suç oluşmayacaktır. Rüşvet suçunda ajan kullanılmasıyla alakalı olarak ise rüşvet anlaşması var ise yine eylem alan kişi yönünden teşebbüs aşamasında kalacak veren kişi (ajan) yönünden ise suç oluşmayacaktır.
Rüşvet Suçunda Fail İle İlgili Özellik Arzeden Durumlar
Rüşvet alan kişinin kamu görevlisi olması gerekir (TCK md.6/c). Kimlerin kamu görevlisi sayılacağı hususu TCK md.6/1-c’de belirtilmektedir. Bununla beraber mevzuatımızdaki bazı özel-yaslarda “kamu görevlisi sayılır” ya da “kamu görevlisi gibi cezalandırılır” biçimindeki düzenlemeler de suçun-kalitesini belirlemede dikkate alınmalıdır. İdareyle istihdam ilişkileri olmasa da kamusal faaliyete kamu hukuku usulünce katılan kişiler de kamu görevlisi sayılmaktadır. Örnek olarak; tanık, bilirkişi, avukat, noter, belediye meclis üyesi, il genel meclis üyesi vb.Kişiler de yapmış oldukları işler kapsamında suçun-faili olabileceklerdir.
Rüşvet alan ya da talebinde bulunan veya bu konu da anlaşmaya varan kişinin; yargı görevi yapan, hakem, bilirkişi, noter ya da yeminli mali müşavir olması durumunda, verilecek ceza üçte birden yarısına kadar artırılacaktır (252/7). Burada dikkat edilmesi gerekli olan, rüşvet veren kişi yönünden de cezanın artırılacak olmasıdır.
Rüşvet verme suçu-rüşvet ve cezası nelerdir. Kamu görevlisinin sıfatı göz önüne alınarak yapılan benzer bir düzenleme 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun ek 11. Maddesinde yer almaktadır. Bu maddeye göre suç ya da ceza tutanağını tutmakla görevli olanların ika edecekleri rüşvet suçu için verilecek ceza yarı oranında artırılacaktır.
Ayrıca 252/8. Fıkrada tanımlanan kurum ve kuruluşlar adına hareket eden kişilere menfaat sağlanması da rüşvet suçu kapsamına alınmaktadır. Bu kişilerin kamu görevlisi sıfatı taşıyıp taşımadıklarının bir önemi yoktur.
Suçun oluşması için amaçlanan şeyin yapılmasına veya yapılmamasına ihtiyaç yoktur.
Rüşvet Suçu ve Menfaat Kavramı
Rüşvet suçundaki “menfaat” kavramı ile TCK’nın 250. Ve 255. Maddelerinde belirtilen yarar ve menfaat kavramları aynı anlamdadır. Söz konusu olan “menfaat” kavramı, maddi ve manevi çıkarı içerisine alır biçimde geniş anlamda kabul edilmelidir. Menfaat kamu görevlisine sağlanabildiği gibi bir başkasına da sağlanması mümkündür.
3628 sayılı yasanın 18/2. maddesi gereğince, rüşvet suçundan yapılan ihbar, takipsizlik kararı ve iddianame Cumhuriyet başsavcılığınca, Maliye Bakanlığı Baş Hukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü ile var ise diğer ilgili kamu kurum ya da kuruluşlarına bildirilir. Hazine avukatının yazılı müracaatta bulunması hâlinde Maliye Bakanlığı, müracaat tarihinde müdahil sıfatını kazanır. Benzer şekilde, 5283 sayılı kanunun 4/c maddesi gereğince “ sağlık hizmeti veren personel ile alakalı açılmış ve açılacak davaların Sağlık Bakanlığı husumeti ile yürütüleceği” belirtilmektedir. Bu sebeple Sağlık Bakanlığı’na bildirim yapılması gerekiyor. Yargıtay, ilgili bakanlıklara veya kamu kurumlarına bildirilmeksizin hüküm verilmesi halinde bu durumu bir bozma nedeni olarak kabul etmektedir.
Rüşvet Suçunda 4483 sayılı Kanun Hükümleri Uygulanmaz
Rüşvet suçunda, soruşturma izni alınmasını öngören 4483 sayılı kanun hükümleri uygulanmaz. C. Savcıları direk olarak soruşturma yapabilmektedirler (3628 SK md.17/1). İddianame ile dava açıldıktan sonra, suç niteliğinde değişme olduğu ve fiilin rüşvet olmayıp söz gelimi görevi kötüye kullanma suçunu oluşturmuş olduğu kanısına varılırsa, durma kararı (CMK md.223/8) verip 4483 sayılı yasa kapsamında izin istemeye gerek bulunmamaktadır.
Rüşvet Suçu İle İlgili Diğer Hususlar
Görevli mahkeme, 5235 sayılı yasanın 12. maddesi gereğince ağır ceza mahkemesidir.
TCK’nın 253. Maddesi ise lehine menfaat sağlanan tüzel kişiler hakkında güvenlik önlemi uygulanmasını (TCK md.60) düzenlemektedir.
TCK’nın 254. Maddesi ise etkin pişmanlık hükümlerine yer vermektedir:
Rüşvet alan kişinin, durum fotoğrafı makamlarca öğrenilmeden önce, rüşvet konusu şeyi soruşturmaya yetkili makamlara aynen teslim etmesi halinde, hakkında rüşvet suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz. Rüşvet alma konusunda başkasıyla anlaşan kamu görevlisinin durum fotoğrafı makamlarca öğrenilmeden önce durumu yetkili makamlara haber vermesi halinde de hakkında bu suçtan dolayı cezaya hükmolunmaz.
Rüşvet veren ya da bu konu da kamu görevlisi ile anlaşmaya varan kişinin, durum fotoğrafı makamlarca öğrenilmeden önce, pişmanlık duyarak durumdan yetkili makamları haberdar etmesi halinde, hakkında rüşvet suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz.
Rüşvet suçuna iştirak eden diğer kişilerin, durum fotoğrafı makamlarca öğrenilmeden önce, pişmanlık duyarak durumdan yetkili makamları haberdar etmesi halinde, hakkında bu suçtan dolayı cezaya hükmolunmaz.